Btw-fraude, prijsvergelijkers en een profiterende consument

Btw-fraude, prijsvergelijkers en een profiterende consument
8 april 2020

Onlangs werd bekend dat de EU een aanzienlijk handelsoverschot heeft met zichzelf. Btw-fraude zou deze anomalie grotendeels verklaren. Een miljardenfraude waarover al veel is gezegd en geschreven.  In Nederland zijn de verliezen beperkt, in andere lidstaten tiert de fraude nog welig. De hierbij gebruikte goederen lijken inmiddels hun weg naar onder meer de Nederlandse consumentenmarkt te vinden. Bijvoorbeeld mobiele telefoons. Prijsvergelijkingssites faciliteren een snelle doorverkoop van telefoons waarmee in andere lidstaten btw-fraude is gepleegd. Nederlandse consumenten profiteren van lage prijzen, maar houden de fraude elders in stand.

Handelsplatforms worden binnenkort nadrukkelijk bij de strijd tegen btw-fraude betrokken. Prijsvergelijkingssites blijven bij deze maatregelen echter buiten schot. Het is de vraag of dit wenselijk is.

Een verstoring van handelscijfers

Onderzoekers  van de EU-handelscijfers kwamen onlangs tot een opmerkelijke vaststelling: het aangegeven handelsverkeer naar andere lidstaten was aanmerkelijk groter dan het handelsverkeer vanuit andere lidstaten. In 2018 bedroeg dit handelsoverschot zelfs € 308 miljard. Theoretisch is een dergelijke uitkomst onmogelijk, dus moest er iets schorten aan de achterliggende cijfers. Blijkbaar werden transacties wel als export aangegeven maar niet als invoer verantwoord. Een patroon dat past bij btw-fraude, waarbij fraudeurs op binnenlandse verkopen wel btw incasseren, maar de transacties zelf als vrijgestelde uitvoer in hun btw-aangifte opnemen. Aldus wordt ontdekking door de fiscus uitgesteld.

De onderzoekers achtten een dergelijke btw-fraude de meest waarschijnlijke verklaring voor de geconstateerde inconsistenties. Het zou dan gaan om een fraudebedrag van tientallen miljarden euro’s. Een vergelijkbaar bedrag volgt ook uit een onlangs in opdracht van de Europese Commissie uitgevoerd onderzoek naar de btw-kloof (VAT-gap): het verschil tussen theoretische en daadwerkelijke btw-inkomsten in de lidstaten.  Helemaal hard zijn al deze cijfers niet, maar dat is ook inherent aan een fenomeen dat zich uiteraard bij voorkeur in het geniep afspeelt. Maar het gaat om veel geld, dat is wel zeker. Dat sommige van deze fondsen voor dubieuze doeleinden worden gebruikt, tot financiering van terrorisme aan toe,  valt evenmin uit te sluiten.

Carrouselfraude

De meest schadelijke variant van btw-fraude is de zogeheten carrouselfraude. Centraal in een dergelijke fraude staat een ploffer (ploffirma of missing trader) die zónder btw inkoopt maar mét btw verkoopt. De ploffer koopt bijvoorbeeld vanuit een andere lidstaat tegen een nultarief. Hierop volgt een verkoop aan een lokale afnemer waarbij btw in rekening wordt gebracht. De ploffer ontvangt de koopprijs en de btw van zijn afnemer, maar betaalt deze btw niet aan de fiscus. Als de fiscus hier na enige tijd achter komt, is het geld weggesluisd en blijkt de ploffer niet meer dan een lege huls. Inmiddels kan de afnemer van de ploffer de betaalde btw in beginsel wel in aftrek nemen.  De belastingdienst moet dan btw terugbetalen die hij nooit heeft ontvangen. Carrouselfraude kun aldus tot negatieve belastinginkomsten leiden.

Dit is het eerste deel van een NTFR Opinie geschreven door prof.mr.dr. R.A. Wolf. De volledige opinie kunt u hier inzien. Deze Opinie is opgenomen in NTFR nummer 11 van 12 maart 2020 (NTFR 2020/672).