More from 'Anno Huisman '

Er is veel te doen over de bekostiging van de sociale rechtsbijstand. De sociale advocatuur zegt onderbetaald te worden, de minister voor Rechtsbescherming heeft publiekelijk al meermalen gezegd het hiermee eens te zijn maar hij laat deze situatie al jaren voortbestaan. De Nederlandse Orde van Advocaten heeft zich recent uit een overleg met de minister teruggetrokken met de toelichting dat verder overleg “zinloos” is. De landelijk Deken sneerde zelfs over de minister: “hij gaat gewoon door met zijn vage plannen.”

In het wereldje van strafrechters, officieren van justitie en advocaten heeft iedereen een mening over elkaar. Niemand vindt van zichzelf dat hij slecht of matig werk aflevert, maar over andermans werk, optreden en beroepsethiek hebben we allemaal een mening. Soms een heel positieve, maar ook heel geregeld een negatieve. In de blogs die ik tot dusver voor Sdu heb geschreven, heb ik over beroepsbeoefenaren uit al deze beroepsgroepen al eens een kritische, soms zelfs korzelige of ronduit negatieve mening gegeven. Maar wel vanuit een positief-kritische inslag: oog van het OM voor de belangen van de verdachte, de wijze waarop rechters een verdachte of een slachtoffer bejegenen, een correcte opstelling van de advocaat, het draagt allemaal bij aan de beeldvorming van het strafrecht bij de gewone burger. Die – ik chargeer enigszins – al jarenlang vindt dat rechters te soft zijn, advocaten halve of zelfs hele criminelen zijn en officieren van justitie doorlopend vormfouten maken. Wij, dat wil zeggen de verschillende beroepsgroepen, moeten het strafrecht kennelijk beter verkopen.

Een kantoorgenoot zei recent dat men in Den Haag eens met wat meer liefde over het strafrecht zou moeten praten. Dat vind ik ook. Electoraal klinkt het stoer om daders “keihard aan te pakken” en “streng te straffen” maar strafrecht is zoveel meer dan electoraal wapengekletter, strafrecht gaat over mensen. In het politieke debat levert het weinig of geen stemmen op als men daders of verdachten bestempelt als mensen. Daarom worden deze mensen veelal maar aangeduid met algemeenheden als (of gestigmatiseerd tot) “criminelen”, “tuig”, “doodrijders”, “kopschoppers”, “asocialen”, “gevangenen” en wat dies meer zij. Waarom zouden zij recht hebben op door de overheid gefinancierde rechtsbijstand? Wat moeten niets ontziende monsters überhaupt met rechten?

Het was een rogatoire reis naar Adana, een grote stad in Zuid-Turkije, in 2005 of 2006. Mijn cliënt werd verdacht van een aantal Opiumwetdelicten. Een daarvan zag op de smokkel van xtc naar Turkije. In Adana zouden we een in die regio gedetineerde getuige gaan horen. Onze commissie bestond uit een rechter-commissaris, een griffier, een tolk en twee advocaten.

Media-aandacht in strafzaken, het is geregeld onderdeel van het vak. Toch is het iets ongrijpbaars: er zijn gruwelijke en heftige zaken waar nauwelijks een letter over te lezen is, terwijl in andere zaken tientallen journalisten zich verdringen om allemaal met (nagenoeg) hetzelfde verhaal terug op de redactie te komen.

De heersende opinie onder velen die niet thuis zijn in de praktijk van het strafrecht – en helaas ten dele ook onder enkelen die wel thuis zijn in het strafrecht – is dat strafvermindering een vies woord is. Elke omstandigheid is strafverzwarend. Begaat iemand een feit lichtvaardig? Strafverzwarend! Begaat iemand een feit daarentegen weloverwogen? Ook strafverzwarend! In de praktijk is het met enige regelmaat opboksen tegen standpunten van dit allooi. Als het argument voor strafverzwaring daarbij al jarenlang wordt ingenomen, soms zelfs in de wet of in richtlijnen verankerd is, bestaat het risico dat een kritische benadering wordt vervangen door herkenning en daarmee een automatische strafverhoging.

Een recente blog ( https://www.sdu.nl/blog/aanhoudingsverzoeken-wraking-neerleggen-verdediging-recht-op-een-eerlijk-proces-versus-misbruik-van-procesrecht.html ) van officier van justitie Greetje Bos deed met name onder advocaten veel stof opwaaien. In grote lijnen gesteld betichtte zij in haar blog advocaten ervan geregeld lichtzinnige wrakingsverzoeken te doen en misbruik van procesrecht te maken. Het voorbeeld dat zij aanhaalde was de zaak van Klaas O. Een zaak waarin zij – naar ik uit de media begrijp – zelf officier van justitie is. Wat niet in de blog stond, was dat de wrakingskamer van oordeel was dat onvoldoende was gebleken dat misbruik van het middel van wraking was gemaakt. Een eigen zaak bepleiten en een belangrijke overweging uit de wrakingsuitspraak niet vermelden. In ieder geval deze lezer is dan op zijn hoede. De gedachte die mij bekroop, was dat de bewuste blog een hoog Wilderiaans gehalte had: weinig constructief. Wie de verhoudingen met de advocatuur anders wil zien, kan beter gematigder opereren zou ik menen. Een gemiste kans voor Bos, want in haar onderliggende kritiek op een (klein) deel van de strafadvocatuur heeft zij ergens zeker wel een punt.

Enkele maanden terug schreef ik in dit blog over de geregeld schrijnende gevolgen van oplegging van een schadevergoedingsmaatregel. Twee niet helemaal met elkaar overeenkomende uitspraken van het Hof Amsterdam brengen me ertoe om aan dit onderwerp opnieuw een blog te besteden, vooral omdat ik denk dat de verdediging met deze uitspraken in de hand nog vaker en uitvoeriger verweer moet voeren tegen oplegging van deze maatregel.

Casus: een advocaat uit Amsterdam krijgt op maandag een piketmelding. De cliënt is wegens collusiegevaar overgebracht naar het cellencomplex in Houten. Hij wil consultatiebijstand en verhoorbijstand. Gedurende drie dagen wordt hij gehoord over 22 inbraken waarvan hij verdacht wordt. De tijdsbesteding van de advocaat is exclusief reistijd 16 uren, inclusief reistijd 23 uren. De totale vergoeding bedraagt 315 Euro (ex Btw en 9 ct/km). Is hier sprake van mensenhandel? (n.b. abstraheer van de Pikmeerjurisprudentie)

Slachtofferbescherming en slachtofferhulp. Daar is niets mis mee, integendeel. De wetgever en de beleidsmakers hebben volkomen terecht de afgelopen jaren in toenemende mate oog gekregen voor de positie van slachtoffers in het strafproces. Maar hoewel terecht, dit wil niet zeggen dat alle regels en plannen ook goede regels en plannen zijn. In een niet gering aantal gevallen leidt de steeds betere rechtspositie van het slachtoffer tot situaties die alles met leedtoevoeging en niets meer met slachtofferbescherming te maken hebben. Dit raakt niet alleen de daders in negatieve zin, ook slachtoffers hebben daar weinig aan. Vooral bij oplegging van de schadevergoedingsmaatregel komen situaties voor die in ieder geval mijn rechtsgevoel tarten.