Strafrecht

Emoties kunnen soms hoog oplopen in de rechtszaal. En dat is niet zo gek, want er gebeurt van alles in zo’n paleis van justitie. Wat de één tot tevredenheid of zelfs triomfantelijkheid stemt, brengt de ander tot verdriet. Vooral in strafzaken komt het verdriet door de ernst van het feit of de betrokkenheid van slachtoffers soms heel dichtbij. De één uit zich door stil een traan weg te pinken en de ander uit zich door boos te worden. Opvallend genoeg zijn het niet alleen verdachten, slachtoffers of de nabestaanden die hun emoties de vrije loop laten in de rechtszaal. Eind oktober kwam een huilende rechter in het nieuws die in een moordzaak in tranen zou zijn uitgebarsten. Wat was er aan de hand?

Het zesde nummer van het tijdschrift Strafblad staat in het teken van strafrecht & film. Diverse auteurs uit wetenschap en praktijk hebben op indrukwekkende wijze de rol van (actoren in) het strafrecht in diverse filmklassiekers geduid. In deze blog is, in het verlengde van het thema van het tijdschrift Strafblad, aandacht voor de handel en wandel van Jordan Belfort, uit de film The Wolf of Wall Street, bezien vanuit het Nederlandse strafrecht.

Nederland en Suriname delen een lange geschiedenis. Nadat Suriname in 1975 onafhankelijk werd, bleef de bijzondere relatie tussen Suriname en Nederland bestaan. Er zijn een gezamenlijke historie, taal, cultuur, en vele familiebanden. Op het terrein van het strafrecht en het herstelrecht is die relatie er ook, zoals blijkt uit deze blog.

Een onderwerp waar uiteraard al veel en vaak over geschreven is, is het beleid van de minister voor (tegen) rechtsbescherming. Met name ook de bezuinigingen op de gefinancierde rechtsbijstand. Ondanks dat daar nog zeer recent en ook al zoveel over geschreven is, door diverse auteurs op dit platform en daarbuiten; met name Eric Steller en Anno Huisman verdienen in dat verband op zijn minst eervolle vermeldingen, kan ik het toch niet nalaten mijn laatste plasje hier op dit forum ook daarover te doen.

In de afgelopen maanden heb ik met enige verbazing kennis genomen van de stelligheid waarmee Jaap de Groot, ex-raadsheer bij het Gerechtshof Amsterdam, enkele concrete vrijspraken van (voormalig collega-)rechters besprak voor zover ging om “DNA-bewijs”. Zo schreef hij een artikel in Expertise en Recht (uitgave 2019-4), was hij in juli te gast “BNR Juridische Zaken” en – last but not least – is het boek “DNA in het strafrecht. Hoe moet het niet? Hoe moet het wel?” van zijn hand. Bij al deze gelegenheden uit De Groot zich nogal kritisch over beslissingen van zijn collega’s.

Er is veel te doen over de bekostiging van de sociale rechtsbijstand. De sociale advocatuur zegt onderbetaald te worden, de minister voor Rechtsbescherming heeft publiekelijk al meermalen gezegd het hiermee eens te zijn maar hij laat deze situatie al jaren voortbestaan. De Nederlandse Orde van Advocaten heeft zich recent uit een overleg met de minister teruggetrokken met de toelichting dat verder overleg “zinloos” is. De landelijk Deken sneerde zelfs over de minister: “hij gaat gewoon door met zijn vage plannen.”

Het is zaterdag. Om iets voor 7:00 uur gaat je wekker. Melding 1 komt om 07:01 binnen. Mooi, je hebt je dag dus niet voor niets vrijgehouden. Melding 2 komt om 07:45 uur, de voorkeursadvocaat heeft hem gemist. Gauw naar het bureau in Apeldoorn. Oh wacht...die tweede is niet in Apeldoorn maar in Deventer. Met verhoorbijstand. Voorkeursadvocaat inmiddels gesproken, hij vindt het geen enkel probleem dat jij de melding op zaterdag oppakt. De verdachte in Apeldoorn wil ook verhoorbijstand, alleen de rechercheurs zijn nog niet klaar voor verhoor. Dan toch maar eerst naar Deventer.....”Ping”, piketmelding minderjarige in Harderwijk.

Ik wil me als jurist niet alleen maar bezig houden met macro onderwerpen. Ik wil ook nog eens de diepte in met een wat kleiner onderwerp. Zo’n onderwerp dat iets voor de juridische fijnproever lijkt, maar stiekem de grondslag is voor het innen van miljoenen bij veroordeelden. Zo’n onderwerp waar schrikbarend weinig debat over wordt gevoerd. Zo’n onderwerp waarbij je argumenten weegt om te zien wat je er eigenlijk van vindt. Ik wil het hebben over de term voldoende aanwijzingen in de ontnemingswetgeving.

Het is duidelijk dat het instellen van een rechtsmiddel veelal niet zonder gevaar is. Zeker in hoger beroep kan de uitslag voor de appellerende partij ook slechter uitvallen, ondanks de hoop op en inspanningen voor een gunstigere uitslag. Het strafprocesrecht geeft voor hoger beroep en cassatie wel enige mogelijkheden om de kans op een ongunstigere uitkomst danig te beperken. In cassatie kan dat op de voet van art. 429 Sv en kan zelfs binnen één ten laste gelegd feit een positieve beslissing buiten het bereik van de Hoge Raad worden gehouden. In hoger beroep is die manoeuvreerruimte beperkter, maar zeker wel aanwezig..

Een recent nieuwsbericht uit de hoofdstad deed vorige week heel wat stof opwaaien. In Amsterdam hebben de rechters met elkaar afgesproken om ten aanzien van geweld met vuurwapens en explosieven veel hogere straffen op te leggen dan in andere delen van het land. De Amsterdamse rechters reageren hiermee op het toenemend aantal liquidaties en schietpartijen in de hoofdstad. Met het verhogen van de straffen willen zij het signaal afgeven dat het onacceptabel is om vuurwapens en handgranaten te gebruiken in de regio Amsterdam. Mijns inziens is dit een onacceptabele discriminerende afspraak die leidt tot rechtsongelijkheid.