ChatGPT in het juridisch onderwijs: verbieden of omarmen?

Ik weet dat ik me met deze vraag, en vooral met het antwoord erop, op glad ijs begeef. Laat ik daarom beginnen met melden dat ik de wijsheid niet in pacht heb om deze vraag te beantwoorden. Wat ik vooral wil is dat we de discussie blijven aangaan, vanuit het streven om de juridische sector toegankelijker en sterker te maken. Artificial Intelligence (AI) wordt steeds slimmer en kan daardoor ook in deze beroepsgroep een toevoeging zijn door simpele handelingen over te nemen. De vraag is daarom voor mij eerder: waarom géén gebruik maken van AI?

Leren omgaan met AI

De wijze waarop de computer is gevoed, bijvoorbeeld met eenzijdige data waardoor het algoritme gaat discrimineren, is juist een reden om AI beter te willen begrijpen. Digitalisering leidt soms tot uitsluiting, juist daarom wil ik kritische en nieuwsgierige juristen opleiden die AI omarmen. Binnen de opleiding kunnen we studenten leren hoe zij moeten omgaan met AI-tools, in plaats van angst aanjagen (als je ChatGPT gebruikt dan is dat fraude). Wij kunnen hen het vertrouwen geven om correct gebruik te maken van AI en hen helpen hoe ze dat zorgvuldig kunnen doen. Als docenten zullen we dat ook niet direct goed doen, dus ook daar hebben we elkaars hulp nodig.

AI-technologie beschikbaar

Op de Erasmus Universiteit Rotterdam, waaraan ik als onderzoeker ben verbonden aan de Erasmus School of Law, kreeg ik een e-mail waarin onder meer wordt uitgelegd wanneer het gebruik van ChatGPT als fraude moet worden aangemerkt en dat het denkbaar is dat bij bepaalde opdrachten ChatGPT op geoorloofde wijze wordt gebruikt. Een mooi begin, denken in mogelijkheden, een voorbeeld daarvan is in mijn optiek te vinden bij de Filosofie bachelor waarbij ChatGPT een integraal onderdeel van een opdracht is geworden. Bij de Legal Tech Alliantie, de samenwerking van 12 HBO-Rechten opleidingen, staat ChatGPT ook op de agenda en dan vooral met het idee om elkaar als docenten te helpen bij het gebruik maken van AI in onderwijs en toetsen.

In eerdere artikelen van mijn collega’s Koen Aarns (over de impact van ChatGPT op het juridische zoekgedrag) en Niels Berger (Wat kan ChatGPT betekenen voor juridische zoekmachines) werd al uitgelegd wat ChatGPT is en wat het kan doen voor de juridische sector. Zoals we daarin kunnen lezen wordt vergelijkbare AI-zoektechnologie, vanuit Bluetick, al toegepast binnen Rechtsorde op legal research. Kortom, AI-zoektechnologie kunnen we nu al niet meer wegdenken. Sterker nog, deze technologie gaat zelfs alleen maar beter worden. Is het dan niet raadzaam voor ons docenten om het te omarmen en onze studenten hiermee te leren omgaan? Zeker als je kijkt naar de aspecten van AI die relevant kunnen zijn voor het onderwijs.

AI inzetten in het onderwijs

Waar zouden we AI praktisch in het onderwijs kunnen toepassen?

• Bij het maken van cursus- en toetsmateriaal door docenten.
• Bij het maken van opdrachten en toetsen door studenten. Van slimme zoekmachines (specifiek en gecontroleerd zoals Rechtsorde, maar ook Bing en Google) tot het helemaal laten maken van beroepsproducten door AI.
• Reflecteren op door AI gemaakte opdrachten door studenten, al dan niet (opnieuw) met behulp van AI.

Inkleuren van AI kaders

Natuurlijk vind ook ik de snelheid waarmee de ontwikkelingen momenteel gepaard gaan spannend. Het is een verandering waarvan ik echter weet dat ik hem niet kan – en misschien ook niet wil – bevechten. Ik heb in mijn carrière een belangrijke les geleerd en dat is dat je innovatie het beste kunt omarmen en proberen te begrijpen.

Er zit wat mij betreft niets anders op dan er door een nieuwsgierige bril naar te kijken en kritische vragen te stellen. Juist dan zie ik veel mogelijkheden. Zoals dat wij als docenten het werk beter kunnen doen. Waarom? Omdat randwerkzaamheden kunnen worden weggenomen door automatisering. Dat geldt in mijn ogen ook voor delen van het werk van juristen. ChatGPT kan de kaders schetsen, maar de exacte invulling laten aansluiten bij de wensen van de cliënt, daarvoor is de mens, de jurist (nu in ieder geval nog) echt nodig.

In een ideale wereld zou een rechter, met de inzet van ChatGPT (of een soortgelijk product), de inhoud van een zaak alleen maar hoeven te toetsen. Dan krijgt zij alle benodigde informatie met een druk op de knop. Juristen zijn dan veel minder tijd kwijt aan zoeken van de relevante informatie. Diezelfde jurist is wel nodig als het gaat om het verifiëren en analyseren van de zoekresultaten om die vervolgens toe te passen op een specifiek geval. Dat geldt ook voor een advocaat. Dat betekent meer tijd voor andere diensten, waarop cliënten misschien meer zitten te wachten. Misschien kun je dan als kantoor naar dat vaste maandabonnement toe, waarin je naast oplossend, ook preventief van meerwaarde kunt zijn, zoals sommige kantoren al doen, juist om conflicten te voorkomen. Dan heb je misschien meer tijd om als een sparringpartner naast je cliënt te staan. Bijvoorbeeld om het bedrijf van je cliënt echt te begrijpen en aanwezig te zijn bij MT-meetings, waar jij als jurist aanschuift om een adviesrol in te nemen op het gebied van risicomanagement. Ik denk dat ontwikkelingen zoals ChatGPT deze sector kunnen aanzetten om meer als ondernemer te gaan denken.

Leer het begrijpen

Het belangrijkste dat ik studenten en docenten van juridische opleidingen wil meegeven is: ‘Je kunt deze technologie niet negeren, evenmin voorblijven. Wat je wel kunt doen is het een beetje proberen te begrijpen. Hoe? Door er zelf mee te gaan testen of advies in te winnen. Vraag hulp aan IT-ers of weet je, stuur mij een bericht. Of neem contact op met Sdu en vraag of mijn collega’s van Bluetick (lees hier over de overname van Bluetick door Sdu) een gastcollege komen geven. Waarom? Omdat wij vanuit Sdu graag de innovatiepartner voor het onderwijs zijn. Wij hebben een bak aan data en kennis rondom dit onderwerp, relevante tools beschikbaar en eigentijdse mensen die er graag over vertellen. Kortom, je hoeft het niet alleen te doen.

Je kunt in de tussentijd ook zelf wat gaan testen met deze technologie. Hoe werkt het zoeken, hoe geeft ChatGPT antwoord? Gebruik hiervoor alledaagse voorbeelden. Gebruik je hobby’s en sporten als voorbeeld. Ga vragen stellen, gewoon een beetje spelen ermee. Onderzoek de mogelijkheden en onmogelijkheden en probeer te snappen hoe zo’n tool werkt. Zoek eens uit hoe jij ermee kunt werken en geef dat aan je studenten mee. Hetzelfde geldt ook voor docenten. Bekijk eens kritisch het gebruik van zoekmachines, niet alleen ChatGPT maar ook Google, Navigator, Sdu OpMaat, Legal Intelligence en Rechtsorde.

Studenten vertrouwd maken met ICT, AI en dus ook ChatGPT

Ik zie gelukkig links en rechts dat daarmee al een start wordt gemaakt. Op een LTA (Legal Tech Alliantie) event bij de Juridische Hogeschool over Kunstmatige Intelligentie sprak onlangs Max van der Wolde van Boels Zanders Advocaten. Ook hij spoorde luisteraars aan om het gebruik van deze chatbot op scholen juist niet in te dammen. Mooi om te zien dat de LTA in breed perspectief naar AI kijkt. Ook lector Colette Cuijpers roept op om deze techniek in het onderwijs te omarmen. Net als Johannes Scholtes (verbonden aan de universiteit Maastricht en Leiden). Binnenkort (13 april) gaat de Legal Tech Alliantie hier weer mee aan slag!

Onbekend maakt onbemind, dus ik zeg: ‘zorg dat je met deze techniek bekend raakt.’ Het lijkt intimiderend maar door simpele dingen in te voeren, snap je langzaam wat het is. Leren door te doen. Dat geldt voor zowel docent als student.