Lokale overheden moeten minimaal aan deze eisen voor toepasbare regels voldoen

Lokale overheden moeten minimaal aan  deze eisen voor toepasbare regels voldoen
27 september 2022

Als de Omgevingswet op 1 januari 2023 in werking treedt, dien je als lokale overheid te voldoen aan de minimale eisen voor ‘toepasbare regels’. Maar wat houden die precies in? We vroegen het aan regelanalist Claire Vermeulen.

Als ervaringsdeskundige weet Claire Vermeulen precies waarover ze praat. Ze werkt sinds 1 maart 2021 als regelanalist bij een gemeente en is daar al volop bezig voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet. “Om de nieuwe wet als lokale overheid goed uit te kunnen voeren, moet je toepasbare regels opstellen. Veel krijg je er overigens al aangereikt via de Bruidsschat, maar om je huidige dienstverleningsniveau op peil te kunnen houden, moet je zelf ook nog toepasbare regels maken.”

Welk doel dienen toepasbare regels?

“De Omgevingswet heeft onder andere het doel om de dienstverlening aan burgers te verbeteren. Hierbij gaat het met name over veel uitgevoerde (vaak kleine) activiteiten. De nieuwe wet biedt lokale overheden de kans om dergelijke initiatieven vergunningsvrij te maken (via de Algemene Regels). Daar waar vergunningen nodig blijven, is het de uitdaging om de processen zo snel en simpel mogelijk in te richten. Dit kan via toepasbare regels.”

Wat zijn de minimale eisen voor toepasbare regels voor de Omgevingswet?

“Dat is allemaal precies vastgelegd in het Omgevingsbesluit, artikel 14.2, lid 3 en punt 5.2. Het komt neer op deze lijst van minimale eisen. Deze eisen gelden vanaf het moment dat de Omgevingswet in werking treedt. Dat staat vooralsnog voor 1 januari 2023 gepland. Naast deze criteria ben je als lokale overheid ook verplicht om bekend te maken welke indieningsvereisten er zijn als iemand een vergunning wil aanvragen. Dat betekent dat elke burger via het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) een vergunningsaanvraag moet kunnen indienen of moet kunnen voldoen aan de meldings- of informatieplicht.”

Hoe zit het met de vergunningscheck?

“Voor de Vergunningscheck en de Maatregelen op Maat is het niet verplicht om toepasbare regels te maken en aan te leveren. Wel is bestuurlijk afgesproken dat burgers moeten kunnen rekenen op het huidige dienstverleningsniveau rondom vergunningaanvragen. Deze afspraak geldt voor aanvullende of andere lokale indieningsvereisten, zoals deze in lokale verordeningen of het huidige Omgevingsloket staan. Deze vergunningschecks of indieningsvereisten komen namelijk niet automatisch in het DSO. Hier moet het bevoegd gezag zelf voor zorgen.”

Dit alles vraagt ook om de juiste techniek!

“Klopt. Lokale overheden zijn verplicht alles technisch mogelijk te maken om een aanvraag of melding via het DSO te kunnen ontvangen. Hieronder vallen ook de aanvragen voor een ‘vooroverleg’ of ‘een verkennend initiatief’. Daarnaast moeten overheden hun systemen zo inrichten dat deze voldoen aan de nieuwe Omgevingswet met zaaktypen en processen. Verder moeten de systemen in staat zijn om te werken met het begrip ‘milieubelastende activiteit’ (in plaats van inrichting) en locatie.”

Hoe zit het met de exacte indieningsvereisten? Verschillen die per lokale overheid?

“Ja. Daarom is het ook verplicht gesteld om een aanvraagformulier in het DSO functioneel te hebben dat werkt volgens een vragenboom. Hierin kan de lokale overheid de eigen indieningsvereisten dan meenemen.”

Kun je dit nader toelichten?

“Jazeker. Deze aanvraagformulieren in het DSO zijn zogenaamde 'dynamische formulieren'. Deze formulieren bouw je op met 'toepasbare regels', die gebaseerd zijn op de indieningsvereisten uit de wet- en regelgeving. Als start vul je als lokale overheid het DSO met de toepasbare regels (de aanvraagformulieren) die zijn gebaseerd op de bruidsschat van het Rijk. Daarna dien je zelf de gewenste wijzigingen hierin aan te leveren volgens de voorschreven standaard (STTR). Het is het van belang om hiervoor kennis op te bouwen en systemen of diensten te werven. Ook zijn afspraken nodig met de omgevingsdiensten over hun rol bij het opstellen van indieningsvereisten en toepasbare regels.”

En voor de vergunningscheck zijn toepasbare regels dus deels verplicht?

“Ja. Met de vergunningscheck kan een burger eenvoudig checken of een vergunning nodig is. In eerste instantie alleen voor topactiviteiten. Het aanbieden van een vergunningscheck is nog niet juridisch verplicht als de Omgevingswet in werking treedt. Wel is er dus een bestuurlijke afspraak dat het huidige dienstverleningsniveau behouden moet blijven.”

Wat houdt dit feitelijk in?

“Feitelijk komt het erop neer dat het bevoegd gezag bij de inwerkingtreding zelf in staat moet zijn om toepasbare regels op te stellen (via een vragenboom) en deze aan te leveren aan het DSO, volgens de eerder genoemde voorgeschreven standaard. Als er nu al activiteiten zijn voor een vergunningscheck die worden aangeboden via het Omgevingsloket, dan moeten deze straks ook minimaal digitaal toepasbaar zijn. Dit is verplicht op basis van het gelijkblijvende dienstverleningsniveau. Een deel van de vragenbomen krijgen lokale overheden aangereikt via de bruidsschat van het Rijk. Het overige deel moeten ze zelf opstellen.”

Hoe zit dat met de verplichting voor topactiviteiten?

“Dit zijn alle activiteiten in de fysieke leefomgeving waarvoor burgers de meeste aanvragen of meldingen doen. Denk aan het plaatsen van een dakkapel, een uitbouw of het kappen van een boom. Voor al deze activiteiten zijn vergunningschecks erg nuttig. De initiatiefnemer weet namelijk meteen welke plichten er gelden voor zijn activiteit. Lokale overheden kunnen beslissen om (top)activiteiten vergunningsvrij te maken of te versimpelen. Dit adviseert de overheid ook.”

Hoe bepaalt een lokale overheid wat een topactiviteit is?

“VNG heeft een overzicht opgesteld van deze topactiviteiten. Ook heeft zij beschreven welke toepasbare regels het Rijk maakt bij de rijksregels en de bruidsschat en welke toepasbare regels lokale overheden zelf moeten maken.”

 

Maak het jezelf gemakkelijk!
In het O-Lab werk je samen met Sdu aan instrumenten en standaarden die het werken met de Omgevingswet gemakkelijker maken. Wij bieden kennis die je een voorsprong geeft bij de invoering van de wet. Neem deel aan het O-Lab en pak zo een voorsprong bij de invoering van de Omgevingswet.

Opmerkingen