Commentaar op Wetboek van Strafvordering art. 257d (Strafvordering) en (Vooronderzoek)

C.1: Uitreiking in persoon

Uitgangspunt bij het uitvaardigen van strafbeschikkingen is dat deze zoveel mogelijk in persoon worden uitgereikt. Dit is bepaald in aansluiting op de in het verleden gehanteerde AU-praktijk (Aanhouden en Uitreiken), volgens welke de verdachte na zijn aanhouding op het politiebureau reeds een transactieaanbod kreeg of aan hem een dagvaarding werd uitgereikt.²

Eveneens zal op de zogenoemde OM-zitting, in zaken waar horen van de verdachte verplicht is gesteld, de strafbeschikking zoveel mogelijk in persoon worden uitgereikt. Uitreiken in dit artikel staat niet gelijk aan betekenen, het betekenen van strafbeschikkingen is niet verplicht gesteld.³ Hiermee wijkt de regeling voor de strafbeschikking af van de algemene regelgeving voor kennisgeving van gerechtelijke mededelingen, waarbij betekening in persoon uitgangspunt is (artikel 585 Sv e.v.). De officier van justitie kan in individuele gevallen wel voor betekening kiezen: in de memorie van toelichting wordt als voorbeeld genoemd het geval wanneer van de verdachte geen GBA-adres of feitelijke woon- of verblijfplaats bekend is en hij ook geen adres heeft opgegeven.⁴ De reden dat de wetgever niet voor een betekeningsverplichting heeft gekozen, is dat uitreiking in persoon de voorkeur heeft en verwacht werd dat dit gezien de praktijk van destijds veelvuldig voor zou komen. De eis voor het opmaken van een akte zou slechts tot werklastverzwaring leiden. Eveneens speelde mee dat toepassing van de betekeningsregeling geen garantie geeft dat de strafbeschikking de geadresseerde bereikt.⁵ Als de verdachte weigert de strafbeschikking in ontvangst te nemen, wordt dit gelijkgesteld met een uitreiking in persoon. Gelijksoortige bepalingen zijn te vinden in artikel 385 Sv en artikel 4 Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften (WAHV) .⁶

C.2: Toezending per brief

Als niet in persoon kan worden uitgereikt, wordt een afschrift van de strafbeschikking per brief aan de verdachte toegezonden (lid 4). Deze wordt verstuurd naar diens GBA-adres. Als hij niet in de Gemeentelijke Basisadministratie is ingeschreven, wordt deze verstuurd naar de bekende woon- of verblijfplaats. Het afschrift moet daarnaast eveneens worden verzonden naar een adres dat de verdachte tijdens zijn eerste verhoor in de desbetreffende strafzaak heeft opgegeven (lid 2). Dit kan ook een postadres zijn.⁷

C.3: Rechtspersonen

In het derde lid staan speciale bepalingen voor de verdachte die een rechtspersoon, een maatschap, een vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid, een doelvermogen of een rederij is. Ook in die gevallen is uitreiking in persoon het uitgangspunt. Zeer gedetailleerd is aangegeven aan wie het afschrift van de strafbeschikking kan worden uitgereikt of aan welk adres het afschrift kan worden toegezonden. Ook hier geldt dat een ander adres waarnaar mededelingen over de strafzaak worden toegezonden, aan de verhorende ambtenaar mag worden opgegeven. De bepalingen zijn afgeleid van de algemene bepalingen omtrent kennisgeving van gerechtelijke stukken aan rechtspersonen uit artikel 528 Sv e.v.

C.4: Register

Het vierde lid stelt dat van elke uitreiking of toezending van strafbeschikkingen aantekening wordt gehouden. In artikel 2.2 Besluit OM-afdoening ¹⁰ is opgenomen welke gegevens dit betreft. De aantekening heeft een soortgelijke functie als de akte van uitreiking die op basis van artikel 589 Sv van een betekening wordt gemaakt. De aantekening bewijst echter niet dat de verdachte daadwerkelijk van de strafbeschikking op de hoogte is geraakt. Bij de betekening van de dagvaarding is dit wel het geval als de verdachte het gerechtelijk stuk in ontvangst neemt.¹¹

C.5: Verhouding tot artikel 257e Sv

Artikel 257d Sv regelt twee belangen: dat van de verdachte omdat hierin de te leveren inspanningen zijn vastgelegd om de strafbeschikking hem te laten bereiken en dat van de officier van justitie omdat deze wil weten wanneer vaststaat dat de strafbeschikking de verdachte heeft bereikt. Om die reden wordt zoveel mogelijk gestreefd naar uitreiking in persoon. Dit wordt ingegeven door artikel 257e lid 1 Sv: de verzetstermijn begint te lopen op het moment dat het afschrift van de strafbeschikking in persoon is uitgereikt of anderszins een omstandigheid heeft plaatsgevonden waaruit voortvloeit dat de verdachte met de strafbeschikking bekend is geworden.¹² Als duidelijk wordt dat de verdachte niet van de strafbeschikking op de hoogte is geraakt, blijft hij de mogelijkheid behouden verzet in te stellen. De tenuitvoerlegging van de strafbeschikking hangt niet af van de vraag of de verdachte van de strafbeschikking kennis heeft genomen (artikel 257g Sv).

C.6: Toezending aan benadeelde partij

Op basis van artikel 257d lid 5 Sv wordt verplicht gesteld een afschrift van de strafbeschikking te sturen aan de benadeelde partij die zich op basis van artikel 51g Sv heeft gevoegd. Ook andere rechtstreeks belanghebbenden die bij de officier van justitie bekend zijn, krijgen een afschrift. Het artikel schrijft niet voor dat een afschrift tot wijziging of intrekking aan de rechtstreeks belanghebbende wordt gezonden. De mededelingsplicht over het intrekken van de strafbeschikking ligt volgens de wetgever besloten in artikel 51a lid 3 Sv. Deze plicht bestaat echter alleen voor de gevallen waarin de benadeelde zelf heeft verzocht om mededelingen over de voortgang van de zaak.¹³

C.7: Wet herziening tenuitvoerlegging strafrechtelijke beslissingen

Met de inwerkingtreding van de Wet herziening tenuitvoerlegging strafrechtelijke beslissingen (Stb. 2017, 82), welke wet ertoe strekt de huidige wetgeving rondom de tenuitvoerlegging van strafrechtelijke beslissingen te herzien, wordt artikel 257d als volgt aangepast:

1. In het tweede lid wordt na de eerste volzin een zin ingevoegd, luidende: Toezending van het afschrift kan tevens plaatsvinden door een elektronische overdracht als bedoeld in artikel 36b, derde lid.
2. In het vierde lid komt de eerste volzin te luiden ‘Toezending vindt plaats door elektronische overdracht of bij brief.’ en wordt ‘bij aangetekende brief’ vervangen door: door elektronische overdracht of bij aangetekende brief.

Ter toelichting:¹⁴ ‘In lijn met de wens van de regering om te komen tot een volledig digitale handhaving van veelvoorkomende overtredingen – van opsporingsambtenaar tot en met de tenuitvoerlegging – (Kamerstukken 33 697) en de thans voorgestelde mogelijkheid van elektronische kennisgeving van gerechtelijke mededelingen (artikel 36a e.v. Sv) wordt met de wijzigingen van het tweede en vierde lid van artikel 257d Sv voorgesteld ook de toezending van strafbeschikkingen door elektronische overdracht mogelijk te maken.’