De positie van goodwill in het privaatrecht

1. Inleiding

De privaatrechtelijke status van goodwill is een veelbesproken thema. In het bijzonder is aandacht besteed aan de vraag of goodwill een vermogensrecht is in de zin van art. 3:6 BW en - in het verlengde daarvan - of goodwill het object van een pandrecht kan zijn. Deze (omstreden) vragen worden overwegend in ontkennende zin beantwoord.² De discussie is tien jaar geleden nieuw leven ingeblazen door Verstijlen. Het kost hem ‘niet zoveel moeite het bestaan te aanvaarden van een subjectief recht op goodwill - vaag als het is - en daarmee (...) van een vermogensrecht’.³ Ons kost dat toch meer moeite. Wij zullen dan ook betogen dat in het privaatrecht plaats voor noch behoefte aan een ‘recht op goodwill’ is.⁴

Eerst zullen wij onderzoeken wat goodwill eigenlijk is (§ 2). De vraag hoe iets juridisch gekwalificeerd moet worden, lijkt lastig te beantwoorden zonder eerst vast te stellen wat het precies is dat gekwalificeerd moet worden.⁵ De focus van dit artikel zal dan ook liggen op het ‘ontraadselen’ van het begrip goodwill waarbij wij uitgebreid zullen stilstaan bij de verschillende omschrijvingen van het begrip in de literatuur en rechtspraak. Vervolgens zullen wij in § 3 constateren dat goodwill juridisch niet als een vermogensrecht kwalificeert en ten slotte in § 4 vaststellen dat er geen behoefte bestaat aan (zelfstandige) overdraagbaarheid en verpanding van goodwill. Wij sluiten af met een korte conclusie (§ 5).

2. Wat is goodwill?

2.1. Goodwill en onderneming

Hoewel er in de doctrine geen eenstemmigheid bestaat over een exacte definitie van het begrip goodwill, bestaat wel eensgezindheid…