RECHTBANK AMSTERDAM
VONNIS
Parketnummer: 13/659355-16 (Promis)
Datum uitspraak: 18 mei 2017
Vonnis van de rechtbank Amsterdam, meervoudige strafkamer, in de strafzaak tegen
[verdachte] ,
geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1967,
ingeschreven in de basisregistratie personen op het adres [adres] .
Dit vonnis is bij verstek gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting op 13 april 2017. Op 8 mei 2017 is het onderzoek op de terechtzitting formeel gesloten.
De rechtbank heeft kennisgenomen van de vordering van de officieren van justitie, mrs. A.J.M. Vreekamp en P.C. Velleman (hierna steeds gezamenlijk aangeduid als: officier van justitie).
Naar aanleiding van de aangifte op 31 mei 2016 van [aangeefster] van racisme, seksisme, haatzaaierij en bedreiging in berichten aan en over haar is onder leiding van het Openbaar Ministerie (OM) het onderzoek 13Panchax gestart. Op 16 december 2016 heeft [aangeefster] nog een aangifte gedaan in verband met dit onderzoek.
Verdachte is één van de 22 personen in het onderzoek 13Panchax waarvan het OM tot nu toe tot vervolging heeft besloten. Elk van de 22 zaken staat op zich, maar de aanleiding is dezelfde.
Aangeefster [aangeefster] verklaart kort gezegd dat zij vooral na een aantal televisie uitzendingen, waaronder die op 13 mei 2015 en 18 mei 2016 toen zij te gast was bij het programma ‘De Wereld Draait Door’, is geconfronteerd met een zeer grote hoeveelheid op haar persoon gerichte negatieve uitingen op internet, social media en televisie. Volgens aangeefster is dit structureel van aard sinds mei 2015 en is in haar woorden ‘de hel losgebarsten’ sinds de uitzending in mei 2016, waarin onder meer haar toetreding tot de politieke partij [naam politieke partij] ter sprake is geweest. Zij geeft aan dat het haar steeds persoonlijker, ook zakelijk, raakt en zij zich zeer bedreigd voelt mede vanwege de massaliteit en de inhoud van de uitingen. Aangeefster heeft materiaal dat voor een deel door haarzelf en voor een deel door anderen is verzameld aan de politie ter beschikking gesteld. Dit materiaal is onderzocht en geprobeerd is de identiteit te achterhalen van de personen die berichten hebben geplaatst.
De officier van justitie heeft op de terechtzitting uitgelegd hoe het OM tot de vervolging van juist deze 22 personen, waaronder verdachte, is gekomen. De basis voor het politie onderzoek is het door aangeefster [aangeefster] overhandigde materiaal. Dit betreffen uitlatingen die aangeefster als het meest ernstig ervaart. Het OM heeft het materiaal geselecteerd aan de hand van de criteria: strafwaardigheid van de uitlating, bevat een uitlating een racistische – , discriminerende, beledigende en/of geweldscomponent. Vervolgens is geprobeerd om de personen die de geselecteerde uitlatingen hebben gedaan, te identificeren. Dit heeft in eerste instantie geleid tot het besluit twintig personen te vervolgen. Na een tweede aangifte van [aangeefster] op 16 december 2016 zijn nog twee personen als verdachten aangemerkt en vervolgd.
Het OM heeft deze 22 zaken gelijktijdig aangebracht bij de meervoudige kamer van de rechtbank Amsterdam. De rechtbank heeft de zaken gedeeltelijk gelijktijdig, maar niet gevoegd behandeld. De 22 verdachten zijn geen medeverdachten van elkaar. Elke zaak wordt door de rechtbank op zichzelf beoordeeld en in elke zaak wordt afzonderlijk uitspraak gedaan.
Aan verdachte is ten laste gelegd dat
hij op een tijdstip gelegen in of omstreeks de periode van 7 oktober 2014 tot en met 4 oktober 2016 te Diemen en/of Amsterdam en/of Almere, in elk geval in Nederland, opzettelijk [aangeefster] in het openbaar bij geschrift en/of afbeelding heeft beledigd, door (middels een facebookaccount “ [naam account] ”) een bericht op facebook te plaatsen/delen met als inhoud: “Hahahaha .. het OM gaat de negatieve reacties tegen die stinkhoer onderzoeken .. wedden dat die hersenloze slet gelijk gaat krijgen terwijl zij zelf de discriminatie in stand houdt .. dus al wat er gezegd en geschreven word is ze zelf schuldig aan .... in Nederland word alleen de blanke gediscrimineerd want de rest mag alles zeggen ... oprotten met zulke mensen!!!!!”, althans woorden van gelijke beledigende aard en/of strekking.
De dagvaarding is geldig, deze rechtbank is bevoegd tot kennisneming van het ten laste gelegde feit en de officier van justitie is ontvankelijk. Er zijn geen redenen voor schorsing van de vervolging.
Standpunt van het Openbaar Ministerie
De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat het ten laste gelegde feit kan worden bewezen.
Ten aanzien van de tenlastegelegde periode geeft de officier van justitie aan dat de ruime periode van 7 oktober 2014 tot en met 4 oktober 2016 is gekozen omdat het technisch niet mogelijk is te achterhalen wanneer precies het bericht is geplaatst. Wel is duidelijk dat de vele negatieve reacties op aangeefster [aangeefster] , die aanleiding waren voor het onderzoek 13Panchax, verband houden met de actieve deelname van aangeefster [aangeefster] aan de zogenoemde ‘Zwarte Pietendiscussie’. De eerste keer dat aangeefster zich hier in het openbaar over heeft uitgelaten is op 7 oktober 2014 geweest. Het bericht moet daarom na deze datum zijn geplaatst, aldus de officier van justitie. Op 4 oktober 2016 is verdachte door de politie verhoord.
Oordeel van de rechtbank
De rechtbank stelt allereerst vast dat het bericht op Facebook is geplaatst door de gebruiker van het Facebookaccount “ [naam account] ”. Verdachte heeft verklaard dat dit van hem is, niemand anders zijn Facebook gebruikt en dat het zou kunnen dat hij het bericht heeft gepost. De inhoud geeft naar eigen zeggen zijn mening weer. Verdachte heeft ook verklaard dat zijn account gehackt is. Het dossier bevat echter geen enkel aanknopingspunt voor de conclusie dat dit gebeurd is. Ook niet voor het scenario dat een hacker het betreffende heeft geplaatst. Daarom zal de rechtbank deze verklaring als ongeloofwaardig terzijde schuiven. De rechtbank gaat er dan ook van uit dat het verdachte is geweest die het bericht op Facebook heeft geplaatst en gedeeld.
Uit de inhoud van het geplaatste bericht blijkt dat verdachte reageert op het nieuws dat het OM de uitlatingen die tegen aangeefster [aangeefster] zijn gedaan, gaat onderzoeken. Het is een feit van algemene bekendheid dat dit nieuws medio mei 2016 bekend werd. Het bericht is dus ergens na 1 mei 2016 geplaatst. De uitlating is als bijlage bij de aangifte op 31 mei 2016 gevoegd. De rechtbank zal zodoende uitgaan van de periode van 1 mei 2016 tot en met 31 mei 2016.
Er is sprake van belediging, zoals strafbaar gesteld in artikel 266 van het Wetboek van Strafrecht (Sr), wanneer iemands eer of goede naam wordt aangerand. Een van de manieren waarop belediging kan plaatsvinden is in het openbaar (mondeling, bij geschrift of bij afbeelding). Er is sprake van openbaarheid wanneer de uitlating is gedaan in tegenwoordigheid van meerdere mensen. Hieronder wordt ook begrepen het geval dat gebruik wordt gemaakt van Facebookprofielen die voor meer personen toegankelijk zijn (HR 5 juli 2011, NJ 2011, 325). Vereist is voorts dat de dader (voorwaardelijk) opzet heeft op het beledigen en op de persoon van de beledigde. In het geval van openbare belediging moet het (voorwaardelijk) opzet van de dader ook op de openbaarheid zijn gericht.
Een op Facebook geplaatst bericht moet worden aangemerkt als een geschrift. Verdachte heeft op Facebook en dus in het openbaar, de uitlating geplaatst en gedeeld “Hahahaha .. het OM gaat de negatieve reacties tegen die stinkhoer onderzoeken .. wedden dat die hersenloze slet gelijk gaat krijgen terwijl zij zelf de discriminatie in stand houdt .. dus al wat er gezegd en geschreven word is ze zelf schuldig aan .... in Nederland word alleen de blanke gediscrimineerd want de rest mag alles zeggen ... oprotten met zulke mensen!!!!!”. Het behoeft naar het oordeel van de rechtbank geen nadere uitleg dat deze uitlating beledigend is.
De rechtbank is eveneens van oordeel dat sprake is van voorwaardelijk opzet. De uitlating is gericht op aangeefster [aangeefster] . Verdachte heeft door het bericht op Facebook te plaatsen aanvaard dat het bericht het publiek zou bereiken en zodoende in de openbaarheid zou komen. Daarmee heeft verdachte bewust de aanmerkelijke kans aanvaard dat aangeefster hierdoor in haar eer en goede naam zou worden aangerand.
Dit leidt de rechtbank tot de conclusie dat verdachte met zijn uitlating aangeefster heeft beledigd.
Bewijsmiddelen
1. Een proces-verbaal identificatie met nummer 2016119157 van 12 juli 2016, opgemaakt in de wettelijke vorm door de daartoe bevoegde opsporingsambtenaar [verbalisant 1] (dossierpagina’s C14 002 – 005).
Dit proces-verbaal houdt onder meer in als verklaring van voornoemde verbalisant, zakelijk weergegeven:
Op 31 mei 2016 deed [aangeefster] aangifte ter zake van belediging en aanzetten tot haat/geweld. Aangeefster [aangeefster] voegde meerdere bijlagen, voorzien van de gedane uitlatingen bij de aangifte. Ik zag een bijlage met de volgende uitlating: “Hahahaha..het OM gaat de negatieve reacties tegen die stinkhoer onderzoeken..wedden dat die hersenloze slet gelijk gaat krijgen terwijl zij zelf de discriminatie in stand houdt..dus al wat er gezegd en geschreven word is ze zelf schuldig aan....in Nederland word alleen de blanke gediscrimineerd want de rest mag alles zeggen...oprotten met zulke mensen!!!!!” Dit bericht werd op Facebook geplaatst door een persoon die gebruik maakte van de profielnaam: “ [naam account] ”.
2. Een proces-verbaal van verhoor verdachte met nummer 2016119157 van 4 oktober 2016, opgemaakt in de wettelijke vorm door de daartoe bevoegde opsporingsambtenaren [verbalisant 2] en [verbalisiant 3] (dossierpagina’s C14 013 – 016).
Dit proces-verbaal houdt onder meer in als verklaring van verdachte, zakelijk weergegeven:
Mijn profielnaam op Facebook is [naam account] . U laat mij bijlage 1 zien. Dat is inderdaad mijn mening. (…) Het zou kunnen dat ik de reactie gepost heb op Facebook. (…) Ik vind het belachelijk dat [aangeefster] aangifte heeft gedaan. Zij heeft het zelf aangewakkerd. (…) Niemand anders maakt gebruik van mijn Facebookaccount.
De rechtbank acht op grond van de in rubriek 5.4. vervatte bewijsmiddelen bewezen dat verdachte
op een tijdstip gelegen in de periode van 1 mei 2016 tot en met 31 mei 2016 in Nederland, opzettelijk [aangeefster] in het openbaar bij geschrift heeft beledigd, door (middels Facebookaccount “ [naam account] ”) een bericht op Facebook te plaatsen en te delen met als inhoud: “Hahahaha .. het OM gaat de negatieve reacties tegen die stinkhoer onderzoeken .. wedden dat die hersenloze slet gelijk gaat krijgen terwijl zij zelf de discriminatie in stand houdt .. dus al wat er gezegd en geschreven word is ze zelf schuldig aan .... in Nederland word alleen de blanke gediscrimineerd want de rest mag alles zeggen ... oprotten met zulke mensen!!!!!”.
Voor zover in de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten staan, zijn deze verbeterd. Verdachte is hierdoor niet in de verdediging geschaad.
Nu de rechtbank tot een bewezenverklaring is gekomen, is het de vraag of het tweede lid van artikel 266 Sr toepasselijk is, wat tot gevolg zou hebben dat de gedraging reeds daarom niet strafbaar is. De rechtbank oordeelt dat dit niet het geval is gelet op het volgende.
De officier van justitie heeft betoogd dat de uitlating niet kan worden beschouwd als te zijn gedaan in het maatschappelijk debat. De rechtbank volgt deze redenering. Als verdachte al in discussie had willen treden, had hij daar andere woorden voor moeten kiezen. De rechtbank ziet niet in dat de gebruikte woorden bij kunnen dragen aan enige maatschappelijke discussie.
De rechtbank zal ten slotte moeten toetsen of een veroordeling is toegestaan, omdat dit een beperking inhoudt van de vrijheid van meningsuiting zoals bedoeld in artikel 10 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden (EVRM).
De vrijheid van meningsuiting is één van de belangrijkste fundamenten van een democratische rechtsstaat en gaat dan ook niet alleen op voor opvattingen die in de samenleving op breed draagvlak kunnen rekenen, maar ook, juist, voor die opvattingen die shockeren, kwetsen of verontrusten (EHRM 7 december 1976, NJ 1978/236 (Handyside)).
Artikel 10 lid 2 EVRM bevat de voorwaarden waaronder de vrijheid van meningsuiting kan worden beperkt. Artikel 266 Sr is een bij wet voorziene beperking, welke beperking een geoorloofd doel dient. Het beschermt het belang dat iedereen aanspraak heeft op een respectvolle bejegening. In het voorgaande is al uiteen gezet dat de uitlating van verdachte niet kan worden beschouwd als een bijdrage aan een maatschappelijk debat.
De rechtbank constateert dat veel mensen online kennelijk gemakkelijker over de schreef gaan dan in het ‘normale leven’. Ook voor uitlatingen die op internet worden gedaan gelden de hiervoor omschreven kaders van de vrijheid van meningsuiting. Het kan zo zijn dat verdachte het niet eens is met de opvattingen van aangeefster [aangeefster] , maar dat vormt nog geen vrijbrief om een bericht zoals door hem geplaatst op het internet te zetten. Verdachte heeft met zijn onnodig grievende uitlating de grens van het toelaatbare overschreden.
Dit brengt de rechtbank tot de conclusie dat een veroordeling van verdachte in dit geval een geoorloofde beperking van de vrijheid van meningsuiting betreft en het bewezen geachte feit strafbaar is. Het bestaan van een rechtvaardigheidsgrond is niet aannemelijk geworden.
Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van verdachte uitsluit. Verdachte is dan ook strafbaar.
Eis van de officier van justitie
De officier van justitie heeft gevorderd dat verdachte voor het door het OM bewezen geachte feit zal worden veroordeeld tot een geldboete van € 250,00, bij gebreke van betaling en verhaal te vervangen door hechtenis van vijf dagen.
Oordeel van de rechtbank
De hierna te noemen strafoplegging is in overeenstemming met de ernst van het bewezen geachte, de omstandigheden waaronder dit is begaan en de persoon van verdachte, zoals daarvan ter terechtzitting en uit het dossier is gebleken. In het bijzonder overweegt de rechtbank het volgende.
De zaak van verdachte maakt deel uit van een niet alledaags proces. In de eerste plaats is dat vanwege de wijze waarop de zaken aan de rechtbank zijn voorgelegd. De zaak van iedere verdachte zou normaal gesproken afzonderlijk bij de politierechter worden aangebracht, in de regel in het arrondissement waar verdachte woont. In dit proces zijn alle zaken aangebracht voor de meervoudige kamer van de rechtbank in Amsterdam. Alle 22 zaken worden min of meer gelijktijdig behandeld. Deze aanpak staat het Openbaar Ministerie vrij, maar het gevolg hiervan is dat de behandeling van de zaak meer impact op verdachte heeft dan wanneer de zaak door de politierechter in het eigen arrondissement was afgedaan. Verdachte heeft hier niet voor gekozen. Daar komt bij dat verdachte nu bij een strafoplegging een veroordeling door de meervoudige kamer op zijn strafblad heeft staan in plaats van een veroordeling door de politierechter. Dat kan voor een verdachte relevant zijn.
Het volgende aspect hangt met het vorige samen: de royale aandacht van de media. Zowel voorafgaand als tijdens het proces hebben verschillende media aandacht besteed aan de zaak. Verschillende verdachten en/of hun raadslieden zijn door media benaderd. Hoewel de media-aandacht zonder meer begrijpelijk is, is dat iets waar de verdachten – over het algemeen – niet op zaten te wachten. De impact van de zaak en de bijbehorende media-aandacht zijn voor de rechtbank aanleiding om de op te leggen straf enigszins te matigen. De rechtbank zal daarbij onderscheid maken tussen verdachten die op de terechtzitting zijn verschenen – en daarmee verantwoordelijkheid hebben genomen – en verdachten die ervoor hebben gekozen om niet te verschijnen. Voor de laatste groep is de impact immers kleiner dan voor de eerste.
Er zijn veel meer reacties aan het adres van aangeefster geweest dan dat er verdachten worden vervolgd. Naar het oordeel van de rechtbank was en is dit niet in strijd met het gelijkheidsbeginsel, maar dat wil niet zeggen dat dit geen betekenis zou moeten hebben voor de op te leggen straf. Het is een feit dat veel anderen dan de 22 verdachten mogelijk strafbare uitlatingen hebben gedaan op social media, maar hiervoor niet bij de rechter ter verantwoording worden geroepen. De rechtbank kan zich voorstellen dat de verdachten die wel worden vervolgd zich enigszins ‘kop van jut’ voelen. Wat dit betreft hecht de rechtbank eraan om – misschien ten overvloede – op te merken dat iedere verdachte alleen terecht staat voor de uitlating die hij of zij zelf heeft gedaan. Voor de omstandigheid dat er mogelijk duizenden berichten hebben gecirculeerd waarin anderen mevrouw [aangeefster] onheus hebben bejegend geldt hetzelfde.
Tenslotte hecht de rechtbank eraan om een opmerking te maken over de vrijheid van meningsuiting. Een aantal verdachten heeft aangegeven van die vrijheid gebruik te hebben gemaakt en dat daarom een straf niet op zijn plaats is. De rechtbank heeft hiervoor al uiteengezet waarom zij van oordeel is dat verdachte die vrijheid niet binnen de daarvoor gestelde kaders heeft gebruikt en mogen gebruiken. Simpel gezegd verdient verdachte daarom een straf. Enerzijds is de oplegging van een straf bedoeld om aan verdachte duidelijk te maken dat hij te ver is gegaan en dat hij in het vervolg binnen de grenzen van de vrijheid van meningsuiting dient te blijven. Anderzijds is het de hoop van de rechtbank dat de oplegging van straffen aan deze verdachten duidelijk maakt aan de maatschappij dat de vrijheid van meningsuiting grenzen kent en dat het overschrijden van die grenzen consequenties heeft. Je mening geven mag, die vrijheid is groot, zeker als die past in een maatschappelijk debat. Maar wanneer deze mening een belediging, bedreiging, opruiing of discriminatie betreft, is er sprake van strafbaar gedrag.
Bij het bepalen van de straf neemt de rechtbank het oriëntatiepunt van het Landelijk Overleg Vakinhoud Strafrecht (LOVS) als uitgangspunt. Het LOVS heeft oriëntatiepunten opgesteld om ervoor te zorgen dat gelijke gevallen gelijk berecht worden. Het oriëntatiepunt voor een eenvoudige belediging bedraagt een geldboete van € 150,00. Verdachte heeft zich echter schuldig gemaakt aan een belediging met racistisch/discriminatoir karakter. Dit is voor de rechtbank aanleiding om het uitgangspunt te verhogen naar een geldboete van € 250,00. De rechtbank kan zich in eerste instantie dan ook vinden in de eis van de officier van justitie. Zoals hiervoor overwogen ziet de rechtbank voor de verdachten die verstek hebben laten gaan, geen aanleiding om van dit uitgangspunt af te wijken, tenzij hier in een specifiek geval aanleiding voor is. Verdachten die wel op de terechtzitting zijn verschenen zullen een iets lagere straf opgelegd krijgen, vanwege de grotere hiervoor al geschetste impact dan in een ‘normale’ zaak. Daarbij houdt de rechtbank rekening met de financiële situatie van iedere verdachte. Wat voor de één veel geld is, kan een andere verdachte misschien makkelijk betalen. Dat zou betekenen dat verdachten met financiële beperkingen zwaarder gestraft worden. Omdat dit onwenselijk is zal de rechtbank aan hen een geldboete van € 150,00 opleggen. Verdachten zonder (kenbare) financiële problemen krijgen een geldboete van € 200,00 opgelegd. Tenslotte is het de vraag wat het voorgaande betekent voor de straf die verdachte krijgt.
Verdachte heeft aangeefster [aangeefster] beledigd door op Facebook het bericht ‘Hahahaha .. het OM gaat de negatieve reacties tegen die stinkhoer onderzoeken .. wedden dat die hersenloze slet gelijk gaat krijgen terwijl zij zelf de discriminatie in stand houdt .. dus al wat er gezegd en geschreven word is ze zelf schuldig aan .... in Nederland word alleen de blanke gediscrimineerd want de rest mag alles zeggen ... oprotten met zulke mensen!!!!!’ te plaatsen. De door verdachte geplaatste tekst bevat meerdere, grove beledigingen. Verdachte heeft niet zijn verantwoordelijkheid genomen en heeft op de terechtzitting verstek laten gaan. Anderzijds is uit het dossier gebleken dat verdachte het financieel niet breed heeft. De rechtbank zal verdachte dan ook veroordelen tot een geldboete van € 200,00.
De op te leggen straf is gegrond op de artikelen 23, 24c en 266 Sr.
De rechtbank komt op grond van het voorgaande tot de volgende beslissing.
Verklaart bewezen dat verdachte het ten laste gelegde heeft begaan zoals hiervoor in rubriek 6. is vermeld.
Verklaart niet bewezen wat aan verdachte meer of anders is ten laste gelegd dan hiervoor is bewezen verklaard en spreekt verdachte daarvan vrij.
Het bewezen verklaarde levert op:
‘eenvoudige belediging’.
Verklaart het bewezene strafbaar.
Verklaart verdachte, [verdachte], daarvoor strafbaar.
Veroordeelt verdachte tot een geldboete van € 200,00 (zegge: tweehonderd euro), bij gebreke van betaling en verhaal te vervangen door hechtenis van vier (4) dagen.
Dit vonnis is gewezen door
mr. C. Klomp, voorzitter,
mrs. E.M.M. Gabel en L.R. Wisse, rechters,
in tegenwoordigheid van mr. D.C. Wagter, griffier,
en uitgesproken op de openbare terechtzitting van deze rechtbank van 18 mei 2017.
