‘…. goed koopmansgebruik, naar de eisen des tijds uitgelegd ….’
1. Inleiding
Goed koopmansgebruik is een open norm die de rechter ruimte biedt om bij de bepaling van de fiscale jaarwinst aan te sluiten bij gewijzigde maatschappelijke omstandigheden en/of gewijzigde maatschappelijke opvattingen. Uit de jurisprudentie inzake goed koopmansgebruik van de afgelopen decennia kan worden afgeleid dat de Hoge Raad in de loop der tijd wat minder betekenis is gaan toekennen aan het voorzichtigheids- en het eenvoudbeginsel en wat meer aan het realiteitsbeginsel.2 Een terrein waarop deze (bescheiden) trend duidelijk tot uitdrukking komt is de samenhangende waardering van vermogensbestanddelen. Recentelijk heeft de Hoge Raad op dit terrein een nieuwe stap gezet met het ‘marketmakersarrest’ (HR 21 maart 2014, nr. 12/02793, NTFR 2014/1118, BNB 2014/116).3
In deze bijdrage wordt nader ingegaan op de problematiek die in het marketmakersarrest aan de orde was. Eerst wordt in par. 2 kort aandacht besteed aan de jurisprudentie inzake samenhangende waardering van vermogensbestanddelen die aan het marketmakersarrest voorafgaat. Daarna volgt in par. 3 een korte weergave van het oordeel van de Hoge Raad in het marketmakerarrest. Vervolgens wordt in par. 4 nader ingegaan op de betekenis van het marketmakerarrest voor de fiscale winstbepaling. Daarbij wordt overigens voorbijgegaan aan de technische details van het handelen als marketmaker. In par. 5 wordt het betoog afgesloten met een korte slotbeschouwing.
2. Jurisprudentie inzake samenhangende waardering vóór het marketmakersarrest
Uitgangspunt bij de fiscale winstbepaling is dat elk activum en elk passivum afzonderlijk in aanmerking wordt genomen bij de waardering op de fiscale balans. Onder omstandigheden kan dit uitgangspunt echter leiden tot een onbevredigende uitkomst. Goed koopmansgebruik is immers tot…