Het opstellen van huwelijkse voorwaarden naar Duitse snit, volgens Ehetyp

Inleiding¹

In Duitsland is de partijautonomie van echtgenoten in het huwelijksvermogensrecht een veel besproken thema geworden sinds de geruchtmakende uitspraken van het Bundesverfassungsgericht in 2001² en het Bundesgerichtshof in 2004.³

De desbetreffende uitspraken hebben tot gevolg gehad dat in Duitsland sprake is geweest van een verschuiving van het perspectief in het denken over huwelijkse voorwaarden (Eheverträge) in geval van echtscheiding.

Waar deze overeenkomsten voorheen sporadisch aan een nadere controle werden onderworpen door de Duitse civiele rechter, wordt thans van de feitenrechter verlangd dat deze huwelijkse voorwaarden in echtscheidingszaken steeds toetst met behulp van het door het Bundesgerichtshof in 2004 ontwikkelde toetsingsinstrument en de daaraan gekoppelde criteria.

Deze ontwikkeling heeft vanzelfsprekend gevolgen gehad voor het opstellen van huwelijkse voorwaarden in de notariële praktijk in Duitsland.

In deze bijdrage geef ik een kort overzicht van deze gevolgen⁴ en formuleer ik vervolgens de werkwijze die de Nederlandse notaris die tot relevante en eigentijdse huwelijkse voorwaarden wil komen voor elk paar dat bij hem aanklopt, hieraan kan ontlenen.

Duitse jurisprudentie

uit de beide genoemde uitspraken van het Bundesverfassungsgericht kan worden afgeleid dat het grondrecht van de Eheschließungsfreiheit en de daaruit afgeleide partijautonomie⁵ onverminderd het uitgangspunt vormen bij de beoordeling van deze zaken.

Het Duitse constitutionele Hof voegt er echter direct een belangrijke nuancering aan toe waar het opmerkt dat art. 6 van de Duitse grondwet dat het huwelijk beschermt in gelijke mate voor beide echtgenoten geldt. De inhoud van huwelijkse voorwaarden mag daarom niet het resultaat zijn van het overwicht dat de ene echtgenoot op de andere echtgenoot heeft; is dit overwicht wel aan de orde dan zou kunnen worden gesproken van misbruik van het rechtsbeginsel van de partijautonomie.

Het…