Romantisch droog in Friesland

Friese nuchterheid en 19e-eeuwse romantiek komen samen in brug en keersluis De Schans bij Munnekezijl. Als uitwateringssluis annex waterkering annex brug speelt het bouwwerk in Romeinse stijl een belangrijke rol in de historie van het waterbeheer in heel Friesland. Zijn waterstaatsfunctie is verleden tijd, zijn exotische schoonheid niet.

Voor mooie Romeinse bruggen moet je vooral in Zuid-Europa zijn. In Maastricht staat er één die Romeins lijkt, maar de meeste bruggen die we hebben zijn oer-Hollands. Toch verrijst er in het uiterste Noordoosten van ons land in 1882 een 44 meter lange en ruim 4,5 meter hoge keersluis met brug in onmiskenbaar Romeinse stijl. Compleet met 11 gemetselde booggewelven en een prachtig klassieke borstwering. Aan de buitenzijde komt een hoge keermuur. Aan de binnenzijde is er de brug die over de stroomgaten is aangelegd.

De Schans zoals het bouwwerk heet, maakt deel uit van een waterbeheersingsplan dat een jaar eerder door Provinciale Staten wordt aangenomen. Noordoost-Friesland loopt in die jaren regelmatig onder water, de kleine rivier de Lauwers kan al dat water maar moeilijk afvoeren. Dus wordt er een 36 meter breed stroomkanaal gegraven ten oosten van het dorp Munnekezijl dat dan nog aan de Lauwerszee ligt. Het kanaal snijdt de ten westen van het plaatsje stromende Lauwers af waardoor een deel van de inwoners bijna honderd jaar op een eiland woont. De Schans die dan ook wordt aangelegd, combineert ondertussen drie functies in één langgerekt bouwwerk. De 22 stroomgaten hebben houten luiken die dicht kunnen bij overstromingsgevaar uit zee. Een teveel aan water verlaat ook het gebied via de sluis, terwijl de brug meteen…