Verbod lijstverbindingen politieke partijen in Staatsblad

Op 13 juli is de wijziging van de Kieswet in het Staatsblad gepubliceerd als gevolg waarvan het voor politieke partijen niet meer toegestaan zal zijn bij verkiezingen lijstverbindingen aan te gaan. De Eerste Kamer stemde op 27 juni voor het wetsvoorstel.

Het aangaan van lijstverbindingen gaf samenwerkende partijen in voorkomende gevallen recht op een extra zetel. De Tweede Kamer wilde dit systeem afschaffen, omdat het door zulke lijstverbindingen niet helder is of een stem wel bij de gekozen partij terechtkomt. Ook kunnen partijen die een lijstencombinatie aangaan meer kans maken op een restzetel dan de partijen die dat niet doen. Hierdoor is het mogelijk is dat een partij die deel uitmaakt van een lijstencombinatie meer zetels krijgt toegewezen dan een partij die geen lijstencombinatie is aangegaan, maar waarop meer stemmen zijn uitgebracht.

Fusies politieke partijen

Oorspronkelijk waren de lijstverbindingen bedoeld om fusies tussen politieke partijen te bespoedigen. Dat is sinds de jaren zeventig op landelijk niveau enkele keren gebeurd:  CDA, GroenLinks en ChristenUnie zijn zulke fusiepartijen. Maar de laatste vijftien jaar zijn er geen politieke fusies meer geweest. Het doel is ‘inmiddels uit het oog verloren,’ zei Plasterk eerder in de Tweede Kamer.

Gemeenteraadsverkiezingen

De wetswijziging behelst een wijziging van de Kieswet en geldt al voor de aankomende gemeenteraadsverkiezingen in maart volgend jaar. Een poging van onder meer SGP, CDA en GroenLinks om de inwerkingtreding uit te stellen tot na die stembusgang werd verworpen. De partijen vonden het uitstel gerechtigd, omdat deelnemende partijen al voorbereidingen aan het treffen zijn voor die verkiezingen.

Bij de afgelopen verkiezingen voor de Tweede Kamer gingen PvdA en GroenLinks een lijstverbinding aan. Hetzelfde gold voor de kleine christelijke partijen ChristenUnie en SGP. Dat leverden ze in dit geval geen extra zetel op, meldde de Kiesraad eerder.

Deze wijzigingswet treedt in werking op een bij koninklijk besluit te bepalen tijdstip.

Zie ook het bericht Eerste Kamer gaat akkoord met verbod lijstverbindingen in OpMaat Bestuursrecht van 29 juni 2017.

Bronnen: Stb. 2017, 302, SC Online, 27 juni 2017 en Eerste Kamer