Art. - Financieel misbruik ouderen in de juridische praktijk

‘De jonge vrouw vertelt over haar recent overleden moeder. De nieuwe vriend van haar moeder verzorgde haar financiën. Nu blijkt dat de bankrekening van moeder leeg is en de vriend als erfgenaam is opgenomen in het testament.’ Een voorbeeld van financieel misbruik van ouderen dat in de praktijk veelvuldig voorkomt. Financieel misbruik is schrijnend en een maatschappelijk probleem.¹ Niet voor niets lanceerde de overheid eind 2016 een landelijke campagne tegen financieel misbruik. Maar wat als het kwaad al is geschied? Dit artikel schetst de juridische mogelijkheden voor het aanpakken c.q. voorkomen van financieel misbruik van ouderen.

Verschijningsvormen financieel misbruik van ouderen

Financieel misbruik van ouderen verschijnt in diverse vormen. Voorbeelden zijn: verdwenen gelden en/of andere eigendommen, testamentwijzigingen, misbruik van bankrekeningen en het sluiten van overeenkomsten of volmachten. Steeds is sprake van een vertrouwensrelatie tussen de oudere en iemand waarvan later blijkt dat diegene misbruik heeft gepleegd.² Een volmacht wordt bijvoorbeeld in goed vertrouwen gegeven, waarna blijkt dat er misbruik van gemaakt is. De handeling onder volmacht an sich is dan bevoegdelijk gedaan.

In dit artikel wordt onderscheid gemaakt tussen de situatie waarbij financieel misbruik aan het licht komt terwijl de oudere nog in leven is en de situatie waarbij financieel misbruik ná het overlijden van erflater wordt geconstateerd.

Financieel misbruik van ouderen ontdekt tijdens leven

Steeds vaker wordt juridische bijstand gevraagd terwijl de oudere nog leeft. Personen in de directe omgeving van deze oudere hebben concrete aanwijzingen dat de oudere slachtoffer is van financieel misbruik. Denk daarbij aan de vriendelijke buurman die zijn hulp aanbiedt aan een oudere dame. Of een bekende die wekelijks boodschappen doet…