Art. - Strafbaarheid moederonderneming bij gedraging binnen dochteronderneming

Het huidige juridisch kader biedt diverse mogelijkheden om een moederonderneming aan te spreken voor een strafbare gedraging die binnen haar dochteronderneming plaatsvond. De meest voor de hand liggende manier bestaat uit een aansprakelijkheidsconstructie waarbij wordt beoordeeld of de gedraging die plaatsvond binnen de dochteronderneming valt binnen de sfeer van de moederonderneming. Daarnaast is het mogelijk om gebruik te maken van feitelijk leidinggeven, functioneel daderschap en strafrechtelijke deelneming. Het ne bis in idem-beginsel kan in de weg staan aan het aanspreken van zowel moeder- als dochteronderneming voor dezelfde feiten. Diverse jurisdictiebepalingen zijn in het geding wanneer een Nederlandse moederonderneming wordt vervolgd voor strafbare gedragingen binnen een buitenlandse dochter.

Meer dan eens moesten moederondernemingen zich in de afgelopen jaren verantwoorden voor onregelmatige gedragingen binnen hun dochterondernemingen. Deze zaken konden vaak rekenen op grote aandacht van media en politiek. Voor de bedrijven in kwestie leidden de strafrechtelijke processen niet zelden tot reputatieschade en hoge boetes. Het juridisch kader van de aansprakelijkheid voor dochterondernemingen is echter allesbehalve vastgesteld. De wetsgeschiedenis zwijgt over het onderwerp, de hoeveelheid jurisprudentie is summier en in de literatuur bestaat weinig aandacht. Het feit dat een moederonderneming strafrechtelijk aansprakelijk kan zijn voor gedragingen van haar dochteronderneming, is een visie die in de literatuur nauwelijks wordt betwist.¹

In dit artikel worden de verschillende juridische mogelijkheden besproken om een moederonderneming strafrechtelijk aan te spreken voor hetgeen binnen haar dochteronderneming plaatsvond. De meest voor de hand liggende mogelijkheid bestaat uit een aansprakelijkheidsconstructie waarbij wordt beoordeeld of de gedraging die plaatsvond binnen de dochteronderneming valt binnen de sfeer van de moederonderneming. Daarnaast wordt in dit artikel stilgestaan bij feitelijk leidinggeven, functioneel daderschap en strafrechtelijke deelneming. Ten slotte…