Oneigenlijk gebruik van data: een verkenning van privaatrechtelijke oplossingen

1. Oneigenlijk gebruik van persoonsgegevens²

Voor juristen is data een interessant fenomeen voor wetenschappelijk onderzoek. Juridische vraagstukken omtrent o.a. privacy, auteursrecht en geheimhouding van data zijn in eerdere publicaties verkend.³ Een thema dat privaatrechtelijk bezien nog onontgonnen is is het oneigenlijk gebruik van data. In tegenstelling tot de situatie dat persoonsgegevens nodig zijn voor bijvoorbeeld het aangaan van een abonnement en slechts daarvoor worden gebruikt, het eigenlijk gebruik van data, worden persoonsgegevens in de praktijk ook wel gebruikt voor andere doeleinden dan men zou verwachten. Wij noemen dit hierna oneigenlijk gebruik van data. Zo werden privégegevens over de leerprestaties van leerlingen door basisscholen verspreid aan commerciële bedrijven en uitgevers.⁴ Supermarkten die via zelfscanners data verzamelen (zodat de consument zelfstandig kan afrekenen) blijken deze data ook te gebruiken om te onderzoeken in welke volgorde producten worden aangeschaft en welke groepen van producten men koopt.⁵ Ook werd bekend dat verzekeraars mogelijk data die is verzameld door kastjes in auto’s willen gebruiken voor de berekening van verzekeringspremies.⁶ En recent was in het nieuws dat gegevens van hardlopers die zijn verzameld middels de Runkeeper app worden verkocht aan derde partijen.⁷ Persoonsgegevens worden steeds vaker en op grote schaal verzameld en verwerkt. Vaak weet de betrokkene niet exact wat er met zijn gegevens gebeurt en of er zorgvuldig mee wordt omgegaan.⁸

Publiekrechtelijke bescherming van persoonsgegevens wordt primair geboden door de Wet Bescherming Persoonsgegevens (hierna: Wbp)⁹, die onder meer voorschrijft dat het gebruik van persoonsgegevens slechts voor een aantal doelen mag geschieden.¹⁰ Verder brengen art. 1 sub i jo. art. 8 sub…