Het belang van de rechtspersoon en zijn raison d'être

1. Inleiding

Het belang van de rechtspersoon is een rechtsbegrip waaraan in de literatuur de nodige aandacht is besteed, vooral in relatie tot de NV/BV. Het is gebruikelijk om dan te spreken van het ‘vennootschappelijk belang’ of het ‘belang van de vennootschap’. De relatief grote aandacht voor het vennootschappelijk belang is verklaarbaar omdat de norm dat bestuurders en commissarissen van de NV en BV zich dienen te richten naar het belang van vennootschap (en de met haar verbonden onderneming), in de jurisprudentie² en wetgeving³ nadrukkelijker tot uitdrukking is gebracht dan bij de andere rechtspersoonsvormen. In de literatuur wordt echter ook ten aanzien van de andere rechtspersoonsvormen - de vereniging, coöperatie, onderlinge waarborgmaatschappij en de stichting - aangenomen dat bestuurders en commissarissen zich bij de uitoefening van hun taken dienen te richten naar het belang van de rechtspersoon.⁴ Het wetsvoorstel Bestuur en Toezicht Rechtspersonen stelt op dit punt uniformering van de wettelijke norm in het vooruitzicht: Voor bestuurders en commissarissen van alle (Boek 2-)rechtspersonen komt de norm te luiden dat zij zich bij de uitvoering van hun taken moeten richten naar het belang van de rechtspersoon en de daaraan verbonden onderneming of organisatie.⁵

De betekenis van het belang van de rechtspersoon is niet beperkt tot de normering van de taak van bestuurders en commissarissen. Ik noem bijvoorbeeld dat besluiten van organen van de rechtspersoon en in bijzondere gevallen ook de handelwijze van bijvoorbeeld aandeelhouders en leden aan het belang van de rechtspersoon kunnen worden getoetst.⁶ Voorts wordt in art. 2:317/334m lid 5 BW het belang van de stichting genoemd als toets bij het verlenen…