Onterechte teruggave? Handel alert en adequaat

Onlangs kwam de Belastingdienst negatief in het nieuws nadat een medewerker 20 miljoen euro naar zichzelf overmaakte. Daarvoor haalde de gemeentelijke belastingdienst van Amsterdam de media omdat 180 miljoen euro ten onrechte werd uitbetaald aan belastingplichtigen. Een kleine groep ‘gelukkigen’ weigerde vervolgens om het ontvangen bedrag terug te betalen. Dergelijke fouten komen vaker voor, maar gelukkig meestal op veel kleinere schaal. Denk bijvoorbeeld aan een onterechte btw-teruggaaf na onjuiste verwerking van een aangifte of de fouten rond de uitbetaling van toeslagen. Dergelijke fouten vragen om alert en adequaat optreden van de belastingadviseur.

Een onterecht ontvangen toeslag of teruggaaf van belasting geldt civielrechtelijk als onverschuldigd betaald door de Belastingdienst, die daarmee een vordering heeft op de belastingplichtige. Anders dan bij te weinig afgedragen btw, is de oorzaak niet een onjuiste aangifte of ander onjuist handelen van de belastingplichtige. De fout ligt in eerste instantie bij de Belastingdienst en niet bij de belastingplichtige.

Maar wat zijn nu de gevolgen als de belastingplichtige zich op enig moment bewust wordt dat hij een onterechte betaling heeft ontvangen van de Belastingdienst en besluit dat bedrag niet terug te betalen? En mogelijk zelfs dat geld gebruikt ten behoeve van zichzelf of een ander? Hij kan bijvoorbeeld het geld wegschenken aan een goed doel of gebruiken om (belasting)schulden af te lossen. Eventueel onder de belofte het geld alsnog later terug te betalen.

Verduistering en witwassen

Strafrechtelijk geldt dat, op het moment dat de belastingplichtige zich het geld toe-eigent, hij zich schuldig maakt aan het misdrijf verduistering. Van toe-eigening is al sprake als de ontvanger het geld weigert terug te betalen of besteedt…