Zelfreinigend vermogen een mythe?

Een reactie op een artikel van Alex Belling en Alain Hoekstra over dit onderwerp in HR-Overheid nummer 5. De zelfreiniging heeft betrekking op het vermogen van een organisatie om op adequate wijze om te gaan met klokkenluiders. Van 2002 tot en met 2013 ben ik lid geweest van de Klokkenluiderscommissie Gemeenten, en heb dus enige ervaring met het fenomeen klokkenluiden.

Belling en Hoekstra zien de zelfdoding van klokkenluider Arthur Gotlieb van de Nederlandse Zorgautoriteit als aanleiding voor hun artikel. Zij schrijven dat het management niet in staat bleek om de meldingen van Gotlieb op een goede manier op te pakken. “Gotlieb kreeg immers nul op rekest en is door het management afgeserveerd, hetgeen uiteindelijk ondraaglijk voor hem werd”. Hier wordt een direct verband gesuggereerd tussen de wijze waarop zijn melding door de organisatie is opgepakt en zijn zelfdoding. Naar mijn wijze van zien gaat dat net te ver. Er zijn in ons land heel veel werknemers die op welke wijze dan ook vastlopen bij het management wanneer het gaat om integriteitsmeldingen, of meer in het algemeen, over de wijze waarop zij bejegend worden. Maar dat leidt zelden of nooit tot zo’n fatale handeling als die van Gotlieb. Het kan zijn dat er meer aan de hand is geweest dan alleen zijn strijd met zijn werkgever, maar dat blijft natuurlijk gissen.

Belling en Hoekstra vragen zich af of de interne melding van een misstand (alvorens de zaak extern kan worden aangekaart) nog wel houdbaar is, en zij geven daar een aantal steekhoudende argumenten voor. De reden voor de interne melding is dat de organisatie in de gelegenheid moet worden gesteld om zelf…