Waarom wil de burger toch steeds dat rechters zwaarder straffen?
De invloed van opleiding en informatie
Rechters straffen te laag, zo wordt vaak gezegd. Vooral minder goed geïnformeerde burgers vinden dat. Maar zodra burgers méér worden geïnformeerd over de achtergronden van een zaak worden zij minder ‘punitief’. Er is dus een ‘informatie-effect’. Ook opleidingsniveau is van invloed: lager opgeleiden zijn over het algemeen punitiever dan hoger opgeleiden. Dit artikel laat zien dat het krijgen van informatie over een zaak de punitiviteit sterker doet dalen bij lager opgeleiden dan bij hoger opgeleiden. Deze bevindingen zijn van belang voor een rechtspraak die er steeds van wordt beschuldigd te licht te straffen.
Surveyonderzoek onder de Nederlandse bevolking laat telkens zien dat burgers strengere straffen willen dan rechters in de praktijk opleggen. Dit wordt ook wel de ‘punitiviteitskloof’ genoemd; burgers verschillen van rechters in hun mate van ‘punitiviteit’ (behoefte aan het opleggen van strenge straffen).1 Gesteld wordt wel dat zo’n kloof kan leiden tot onvrede over de rechtspraak, dan wel negatieve gevolgen kan hebben voor de samenleving, zoals een verminderde acceptatie van rechterlijke beslissingen en een kleinere bereidheid om deze na te leven.2
Uit eerder onderzoek komt naar voren dat verschillende factoren van invloed zijn op de mate van punitiviteit. Mensen blijken minder punitief te zijn als zij bevraagd worden in de context van een concrete zaak. Ditzelfde is het geval als zij meer informatie over de specifieke zaak krijgen. Er is dus sprake van een zogenoemd informatie-effect.3 Ook opleiding heeft invloed op de mate van punitiviteit: hoger opgeleiden zijn minder punitief dan lager opgeleiden.4
Samengevat heeft onderzoek inmiddels laten zien dat…